Những chiếc màn hình gaming hiện đại luôn được trang bị nhiều tính năng cũng như các cổng kết nối. Nhưng đa phần người dùng lại bỏ qua một chi tiết vô cùng quan trọng đó là sự có mặt của HDMI và DisplayPort. Sự khác biệt là gì và việc sử dụng các cổng kết nối này đem lại lợi ích gì cho bạn? hãy cùng mình tìm hiểu qua bài viết sau.
Đa số chúng ta đều cho rằng, việc kết nối với màn hình bằng bất kỳ dây cáp nào đều như nhau. Nhưng thực chất không đơn giản như vậy, những khác biệt ảnh hưởng khá nhiều đến việc giảm tốc độ làm mới (hay còn gọi là tần số quét), giảm chất lượng màu và cả chất lượng hiển thị nếu bạn không cẩn thận. Dưới đây là những điều bạn cần biết về các cổng kết nối nói chung cũng như DisplayPort và HDMI nói riêng.
Phân biệt các cổng kết nối
Các cổng kết nối, từ trái qua ta có composite, VGD, DVI, HDMI và DisplayPort
Hai chuẩn kết nối mới nhất chính là DisplayPort và HDMI. DisplayPort xuất hiện vào năm 2006 còn HDMI là năm 2002. Cả hai đều hoạt động theo chuẩn kỹ thuật số, có nghĩa là tất cả dữ liệu về pixel trên màn hình của bạn đều được mã hóa dưới dạng 0 và 1 để truyền qua dây cáp, sau đó tùy thuộc vào màn hinh để biến thành hình ảnh trên màn hình của bạn.
Các màn hình trước đây sử dụng đầu nối DVI, xa hơn sẽ là VGA. Nhưng mình chắc chắn rằng bạn sẽ chẳng muốn sử dụng VGA vào năm 2020 đâu. Thêm vào đó thế hệ các GPU mới cũng đã không hỗ trợ các chuẩn này, và nếu có thì nó cũng rất dễ nhiều và gặp lỗi. Còn về phần DVI, đây cũng là thiết bị cũ nhưng nó sẽ gần với những HDMI đời đầu, chỉ là không hỗ trợ âm thanh. Nó cũng có thể hoạt động tốt ở độ phân giải 1080p hay 1440p nếu bạn kết nối dual-link, và hầu hết các GPU đều hỗ trợ chức năng này.
Còn nếu bạn thắc mắc về ThunderBolt thì thực chất nó là định tuyến của DisplayPort và HDMI. Ta sẽ có ThunderBolt 2 hỗ trợ DisplayPort 1.2 và ThunderBolt 3 hỗ trợ video DisplayPort 1.4. Cũng có thể định tuyến HDMI 2.0 qua ThunderBolt 3 với phần cứng phù hợp.
Đối với các màn hình hiện đại, tốt nhất nên sử dụng DisplayPort hoặc HDMI. Và hãy cùng mình so sánh chúng nhé.
DisplayPort vs. HDMI: Thông số kỹ thuật và độ phân giải
Các tiêu chuẩn DisplayPort và HDMI đều là tương thích ngược, có nghĩa là bạn có thể sử dụng màn hình từ những năm 2000 cắm với card đồ họa RTX 20-series hoặc RX 5000-series thì nó vẫn hoạt động tốt. Tuy nhiên, bạn sẽ gặp phải nhiều vấn để ngoài ý muốn nếu công nghệ giữa hai đầu kết nối (gửi và nhận) không phù hợp với nhau. Thế nên cho dù bạn sử dụng một màn hình 144 Hz HDR thì cũng sẽ còn 24 Hz HDR trên một card đồ họa cũ.
Cho nên các so sánh dưới đây sẽ là tổng quan về các phiên bản DisplayPort và HDMI trên các họ GPU tiêu chuẩn của chúng.
DisplayPort và HDMI sử dụng mã hóa Bitrate ở dạng 8 bits/10 bits cho các chuẩn cũ, 16 bits/18 bits cho HDMI 2.1 và 128 bits/132 bits với DisplayPort 2.0. Các thông số này biểu thị cho độ dài của các gói tin mỗi lần truyền đi. Với 8 bit dữ liệu thì thực sự có 10 bit được truyền, điều này giúp đảm bảo dữ liệu không bị lỗi và đảm bảo tính toàn vẹn khi giao tiếp. Nếu bạn để ý thì hiệu suất truyền sẽ là 80% cho dạng 8 bits/10 bits, mã hóa 16 bits/18 bits cải thiện hiệu suất đó lên 88.9%, trong khi 128 bits/132 bits mang đến hiệu suất 97%.
Nói về chất lượng hình ảnh có thể hỗ trợ. Hiện chuẩn cao nhất của DisplayPort có thể hỗ trợ hiển thị 4K với tần số 240 Hz và 8K với tần số 85 Hz, trong khi đó, bản 2.1 của HDMI là 4K 144 Hz và 30 Hz cho chất lượng 8K.
Tìm hiểu thêm về Bandwidth (băng thông)
Khi truyền dữ liệu, các màu cần hiển thị sẽ được mã hóa thành số nhị phân. Tiêu chuẩn màu trước đây là 24 bits (8 bit cho mỗi màu: xanh lá, đỏ, xanh lam), nhưng sau khi phát triển lên HDR thì con số này đã tăng lên 30 một số chỉnh thể còn lên đến 36 và 40 bpp (bit per pixel). Khi nhân độ sâu màu với số pixel và tần số quét, ta sẽ được băng thông tối thiểu cần có (dùng tối thiểu là vì còn một số yếu tố khác).
Ví dụ với màn hình có độ phân giải 3.840 x 2.160, độ sâu màu là 10 bpp và tần số quét 144 Hz ta sẽ cần băng thông lên đến 39.19 Gbps. Đối với cả cổng HDMI và DisplayPort (loại mới nhất) thì con số này còn khá vừa sức dù cho có tính thêm phần truyền tải âm thanh (rơi vào khoảng 0.037 Gbps).
DisplayPort: Lựa chọn dành cho PC
Hiện tại DisplayPort 1.4 đang là phiên bản thịnh hành nhất của chuẩn kết nối này. Một lợi thế của DisplayPort là chức năng điều chỉnh tốc độ quét tự động (VRR). Bên cạnh đó một cổng DisplayPort có thể hỗ trợ nhiều màn hình thông qua Multi-Stream Transport (MST) và cũng có thể đồng thời truyền qua USB-type C nhờ MST.
Một lợi ích khác của DisplayPort so với HDMI là vì tiêu chuẩn miễn phí. Trong khi HDMI là một thương hiệu và cần được cấp phép, DisplayPort lại không cần điều đó. Đây cũng là lý do dễ hiểu cho việc, nhiều cải tiến màn hình như DSC, G-Sync và FreeSync được giới thiệu lần đầu tiên trên DisplayPort chứ không phải HDMI. Và DisplayPort cũng cung cấp băng thông cao hơn HDMI cùng phân cấp.
Chiều dài tối đa của cáp DisplayPort lên đến 3m, hỗ trợ tốt cho nhiều nhu cầu nhưng đây cũng tiềm ẩn một số lỗi ngoài ý muốn nhất là khi sử dụng với các hệ thống điện tử thông thường. Với tốc độ 25.92 Gbps (trên DisplayPort 1.4), chuẩn này có thể xử lý màu 24 bpp ở độ phân giải 4K và 98 Hz. Còn nếu bạn băn khoăn về màn hình 8K trong tương lai thì thực tế ta cũng có thể dùng bản 1.4 này được. Tuy nhiên phần cứng để đẩy dữ liệu đi cũng phải phù hợp ví dụ như RTX 3090.
Vậy tại sao mình lại đề nghị DisplayPort cho PC. Căn bản là với hiệu suất cao như thế thì truyền dữ liệu theo chuẩn DisplayPort khá tốn điện năng, việc này thường không là vấn đề đối với PC (vì sử dụng nguồn điện trực tiếp). Bên cạnh đó, các card đồ họa rời trên PC cũng đủ mạnh để tải tối đa công suất của chuẩn kết nối này.
HDMI: thiết bị phổ biến và tiết kiệm hơn
Chưa kể đến việc các phiên bản cao cấp như HDMI 2.0 và 2.1 lại thịnh hành hơn khá nhiều so với DisplayPort 2 (bản này chưa được đưa vào các dòng GPU hiện hành), và có tốc độ khá hơn DisplayPort 1.4.
Đối với người dùng AMD FreeSync thì HDMI cũng đã hỗ trợ VRR kể từ 2.0b và đối với HDMI 2.1 thì VRR đã trở thành tiêu chuẩn chính thức. Tiếc một điều là chỉ GPU của Nvidia và TV OLED của LG mới hỗ trợ VRR và Turing trên 2.1. Điều này có thể thay đổi khi AMD ra mắt GPU ‘Big Navi’. Một lời khuyên là nếu bạn sử dụng các GPU thế hệ cũ của Nvidia thì hãy nên sử dụng DisplayPort.
Ưu điểm chính của HDMI là nó có mặt ở khắp mọi nơi. Trên thế giới có hàng trăm triệu thiết bị đang sử dụng chuẩn kết nối này. Bạn có thể dễ dàng bắt gặp từ 2 đến 3 cổng HDMI trên các thiết bị điện tử như màn hình máy tính hay Tivi. Hơn nữa, chuẩn HDMI 2.1 đã được đưa vào sản xuất đại trà trên các thiết bị hiển thị trong năm 2020.
Về độ dài của cáp HDMI, đây cũng là một lợi thế lớn khi chiều dài tối đa của cáp này lên đến 15 m (gấp 5 lần DisplayPort). Điều đó không quan trọng khi bạn sử dụng HDMI trên bàn làm việc, nhưng nó có ý nghĩa lớn khi sử dụng trong rạp phim, nhà hát hay các thiết bị hiển thị công nghiệp.
Tốc độ của HDMI 2.1 cao, lên đến 48 Gbps. HDMI cũng cung cấp khả năng định tuyến tín hiệu Ethernet, mặc dù đây hiếm khi được sử dụng trên PC. Một lợi thế của HDMI so với DisplayPort là bảo mật. Với HDCP (trả phí), người dùng có thể yên tâm khi dữ liệu được truyền qua dây cáp HDMI.
Những lý do trên cho ta thấy một điều rằng, công nghệ mới nhất của HDMI đã được triển khai, trong khi đó DisplayPort 2 vẫn còn đang thử nghiệm. Nếu bạn sử dụng các phần cứng hiện đại nhất hiện nay thì lời khuyên đương nhiên là HDMI (điều này chỉ đúng cho đến khi DisplayPort 2 ra mắt, tuy nhiên chắc chắn rằng HDMI cũng sẽ ra những phiên bản mới từ giờ cho đến lúc đó thôi).
DisplayPort vs. HDMI: Đâu mới là chân lý cho game thủ
Mình đã đề cập các thông số và chi tiết kỹ thuật của cả hai chuẩn kết nối hiện đại này. Nhưng đâu mới là lựa chọn tốt hơn cho game thủ? Một phần sẽ phụ thuộc vào điều kiện phần cứng mà bạn đang và sẽ có.
Cả hai tiêu chuẩn đều có thể mang lại trải nghiệm game mượt mà, trong khi DisplayPort 1.4 đánh bại HDMI 2.0 và thua HDMI 2.1 thì DisplayPort 2 sẽ vượt lên trên tất cả.
Đối với các game thủ Nvidia, lựa chọn tốt nhất hiện tại là DisplayPort 1.4 và màn hình G-Sync. Tuy nhiên, nếu bạn mua RTX 3080 thì phải suy nghĩ đến HDMI 2.1. Các game thủ AMD lại có nhiều lựa chọn hơn khi các màn hình FreeSync có mức giá khá mềm và tương thích tốt với cả HDMI lẫn DisplayPort. Nhưng với màn hình 144 Hz thì lựa chọn DisplayPort là tối ưu hơn, bởi lẽ HDMI 2.1 không được hỗ trợ trên bất kỳ GPU AMD hiện hành. Nếu bạn chờ đến khi Navi 2x thì có lẽ tính năng này sẽ được hỗ.
Thật sự mà nói thật khó để nhận ra sự khác biệt giữa HDMI và DisplayPort nếu bạn sử dụng màn hình 2.560 x 1.440 và tần số quét 144 Hz trở xuống. Một số trường hợp nếu bạn muốn hiển thị nhiều màn hình thì DisplayPort với MST sẽ tốt hơn. Còn nếu bạn chơi game bằng các màn hình lớn như Tivi thì HDMI sẽ làm việc đó trở nên khả dụng vì không nhiều Tivi sử dụng DisplayPort, nếu có thì cũng sẽ rất đắt (như HP Omen X).
Cuối cùng, mặc dù có những ưu điểm về thông số kỹ thuật đối với DisplayPort, nhưng HDMI lại tỏ ra thắng thế hơn ở một số điều kiện khiến nó trở thành lựa chọn tốt hơn.